MEDUSA EFSANESİ
Medusa, yaşamına çok güzel bir genç kız olarak başlamıştır. O kadar güzeldir ki tanrıçaların kıskançlığını üzerinde toplamış, tanrıları da peşinde koşturmuştur. Özellikle Tanrıça Athena (Zeus'un en çok sevdiği kızı) onu çok kıskanmaktadır. Denizlerin tanrısı Poseidon ise Medusa'ya hayrandır. Başı öylesine dönmüştür ki bir gün Athena'nın tapınağında Medusa'ya zorla sahip olur. Bu durumu kendisi için aşağılayıcı bulan Athena, Medusa'yı gorgon yaparak cezalandırır. Gorgonlar, Yunan mitolojisinde keskin dişli, saç yerine başlarında canlı yılanlar olan, dişi canavarlar. Efsaneye göre gözlerine bakanı taşa çevirirler. Üç kız kardeştirler; Medusa, Euryale ve Stheno.
PEGASUS VE CHRYSAR DOĞUYOR
Medusa böylece çok çirkinleşmiş, saçları yılana dönüşmüştür, yüzüne bakanlar taş kesilmektedir. Medusa insan olduğu için ölümlüdür. Athena Medusa'yı gorgon yapma cezasını az bulur ve Perseus'la iş birliği yaparak Medusa'nın başını kestirir. Başı kesildiği anda Medusa'nın Poseidon'dan olma çocukları Pegasus ve Chrysar gövdesinden dışarı fırlarlar. Medusa'dan sıçrayan kan damlaları Libya çöllerine düşer ve birer yılana dönüşürler. Daha sonraları bu yılanlardan biri Mopsus'u öldürmüştür.
Perseus, Medusa'nın kesik kafasını alır gider. Athena ise Medusa'nın derisini yüzüp Aegis'in markası yapar. İki damla kanını kral Erichthonius'a hediye eder. Bu iki damla kandan biri öldürücü zehirdir, diğeri ise panzehirdir ve tüm hastalıklara deva olmaktadır.
KÖTÜLÜKLERDEN KORUYAN MEDUSA BAŞI
Günümüzde Didim'deki Apollo Tapınağı'nda ve İstanbul'da Yerebatan Sarnıcı'nda Medusa figürleri bulunuyor. Apollo Tapınağı'nın yapımında Medusa heykelleri kullanılmak istenmiş ne var ki tapınağın inşaası bir türlü bitmediği için bir çok Medusa figürü yarım kalmış ve günümüze bu şekilde ulaşmış. Yine de en güzel işlenmiş ve günümüze korunak gelmiş Medusa figürlerinden birisi Didim'deki Apollo Tapınağı'nın bahçesinde ziyaretçilerini bekliyor. Burada yarım kalmış Medusa figürlerini görmek de mümkün.
Yerebatan Sarnıcı'ndaki Medusa figürleri ise sarnıcın kuzeybatı köşesindeki iki sutunun altında kaide olarak kullanılıyor. Bu iki Medusa başının IV. yüzyıla ait oldukları sanılıyor. Bu başların hangi yapıtlardan alındığı bilinmemekle birlikte Genç Roma Çağı'na ait antik bir yapıdan sökülerek buraya getirildiği ve sarnıcın inşaatında salt sütun kaidesi olarak ihtiyaç duyulduğu için kullanıldığı araştırmacılar tarafından kabul görüyor.
Yerebatan Sarnıcı'ndaki iki Medusa başından biri ters diğeri de yan olarak sütun kaidelerine yerleştirilmiş.
Medusa başı eski Bizans'ta kılıç kabzalarına ve sütun kaidelerine ters ve yan olarak işlenmiş ve böylelikle kötülüklerden korunulacağına inanılmış.
HERKÜL, HERAKLES , THESEUS kadar bilindik olmasa da yine onlara nazaran bilindik bir kahraman. Denizlerin tanrısı Poseidon tarafından tecavüze uğradığı için yılan saçlı ve kendisine bakanı taşa çeviren bir canavara dönüştürülen, ardından da tanrıların desteğiyle yola koyulan kahraman Perseus tarafından başı kesilen kötü kadın Medusa’nın başından geçen olayları yansıtmaktadır.
Son dönemde sosyal medya ağlarında, Arjantin-İtalyan sanatçı Luciano Garbati, tarafından hazırlanan bir “Medusa” heykeli dolaşıyor. Ve bu heykel, Floransa’daki Signoria Meydanı’nda sergilenen, heykeltıraş Cellini’nin yaptığı, Medusa’nın kesik başını elinde tutan Perseus’un “zafer” tasvirini reddediyor! Garbati’nin yorumunda; Medusa’nın elinde Perseus’un başını görüyoruz! Kendisini savunmak için aynı şeyi Perseus’a yapmak zorunda kalan bir Medusa. Perseus’un aksine Medusa’nın yüz ifadesine bakınca zafer ve gurur değil sadece kendini savunmak için savaşmayı seçmekte kararlı ve öfkeli bir Medusa görüyoruz. Bu Medusa imajı, bize, şiddet gören kadınlardan ziyade kendini savunmayı seçen kadınları hatırlatıyor. Medusa hem tanrıların hem de insanların kurbanı olmuştur. Medusa imgesi, kadın öncülüğünü taşıyan yeni anlatıların ortaya çıkmasına sebep olmuştur.
Medusa 1970’li yılların ortalarından beri feministler için ilham kaynağı olmuştur. Sanırım heykel araştırması yaparken ben de feminist oldum.
Onu, tecavüze uğradıktan sonra ve Perseus ile savaşırken hayal etmeye çalıştım. Kararlı ve öfkeli olabileceğini düşündüm ama sadece bir cevap olarak, çektirdiği acıdan gurur duymadan. Onun, sakinleştiğini, sınırı aştığını fark ettiğini hayal ettim. Kendisini savunma içgüdüsü, feminist bir davranış olarak görülebilir ama bence öyle değil göstermiş olduğu empati duygusudur. Hepimize daha fazla adalet ve eşitlik sağlayan değişikliklerin peşinden gitmenin hâlâ mantıklı olduğunu gösteriyor. Umarım hepimiz tüm dünyayı bir arada tutmuş oluruz.
Medusa imajı, eğer toplumun dengesiz yapısında, gücün yeniden dağıtılmasına herhangi bir şekilde katkıda bulunursa bu beni çok mutlu eder. Bir şeyleri gerçekten değiştirmek istiyorsak, her şeyi yeniden gözden geçirmek, arkasında durmamız gereken şeyler için ayağa kalkmak büyük bir cesaret istiyor. Ancak feminizm, hepimize empatinin hâlâ mümkün olduğunu gösteriyor. Ve inanıyorum ki etkili değişimler için ipuçlarından birisi bu.
Medusa Heykeline ilk baktığım zaman altından bu kadar derin konuların çıkmasını hiç beklemiyordum. Hikayesini araştırdığımda beni gerçekten çok etkiledi.
Aybüke Altıparmak
Kaynakça:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder